Bardzo często dorośli wypowiadają to zdanie w stosunku do dzieci, które sygnalizują swój lęk w określonych sytuacjach. Jednak czy te słowa są wspierające dla dziecka w danej chwili?
Zgodnie z definicją, lęk jest to stan psychiczny związany z poczuciem zagrożenia w odpowiedzi na bodziec wewnętrzny lub zewnętrzny. Lęk może być reakcją na niebezpieczeństwo tylko wyobrażone, które mogłoby wystąpić – nawet na niebezpieczeństwo zupełnie nierealne.
Dzieci poznają świat, dopiero uczą się go, ich system nerwowy rozwija się, poznaje emocje, uczy się rozpoznawać je, a także odczytywać sygnały płynące z ciała na skutek emocji. Dlatego też dzieci mogą bać się nie tylko realnych zagrożeń, ale także tego co dla dorosłych może być irracjonalne. Powody lęku u dzieci są dla nich ważne, ale również trudne. Z tego też względu powierzają ten niepokój rodzicom, osobom dorosłym. Robią to z zaufania do osób starszych, licząc na wsparcie i pomoc w poradzeniu sobie z tymi emocjami.
Lęk u dzieci może przejawiać się poprzez różnego rodzaju zachowania, które rodzic może odbierać jako celowe negatywne zachowanie dziecka.
Lęk może objawiać się w postaci:
-wybuchów złości,
-nadmiernej frustracji (zwłaszcza w sytuacji, kiedy dziecko czuje się zagrożone),
-buntu przed wykonywaniem określonych zadań,
-usilnej potrzebie bycia blisko osób, które zapewniają bezpieczeństwo,
-szukania u innych pewności (zadawanie tych samych pytań),
-potrzebie nadmiernej kontroli (planowanie, przewidywalność),
-trudności ze skupieniem uwagi,
-dolegliwości somatycznych (bóle brzucha, głowy, nadmierne zmęczenie),
-trudności ze snem (problemy z zasypianiem, niespokojny sen, odmowie spania w samotności).
Co można zrobić, aby pomóc dziecku z odczuwanym lękiem?
- Z pewnością nie możemy zaprzeczać istnienia lęku u dziecka, nie deprecjonujemy emocji odczuwanych przez dziecko. Do odczuwanego lęku podchodzimy z empatią. Starajmy się wysłuchać uważnie dziecka, zachowując powagę i zrozumienie.
- Nie unikajmy źródła lęku, unikanie nie uczy dziecka, jak radzić sobie z różnymi wyzwaniami, jest raczej sposobem na podtrzymywanie stanu lęku.
- Pomagajmy dziecku w oswajaniu lęku, metodą małych kroków. Początkowo zacznijmy od rozmów na temat danego lęku: czego się najbardziej obawia, co budzi przerażenie, jak się wtedy czuje. Pomocne przy rozmowie mogą okazać się bajki terapeutyczne, gdzie występuje motyw danego lęku. Z czasem spróbujmy zbliżać się do danego bodźca, który wywołuje lęk u dziecka (oglądanie obrazków, słuchanie dźwięków).
- Porozmawiajmy wspólnie z dzieckiem o tym, jak może sobie w takich sytuacjach poradzić, co może zrobić, zaproponujmy strategie zachowań, które może podjąć w sytuacji wystąpienia lęku. Jednocześnie zapewniając nasze wsparcie.
- Pamiętajmy również o tym, że dzieci wzorują się na zachowaniach rodziców, dlatego też mogą naśladować sposoby, którymi posługują się rodzice w sytuacjach lękowych.
- Rozmowy o emocjach, nauka rozpoznawania i nazywania emocji przez dziecko jest bardzo pomocne w poradzeniu sobie z odczuwanym lękiem.
- Kluczowe dla dziecka w przezwyciężaniu lęku jest wsparcie, zrozumienie oraz empatia ze strony rodziców.
Opracowała:
mgr Justyna Krzysztofek – psycholog