Największe znaczenie w procesie poznawania rzeczywistości i komunikowania się
z innymi odgrywa wzrok. Jego brak wprowadza istotne zmiany w spostrzeganiu otaczającego świata, w sposobie poznawania przedmiotów, zjawisk, ludzi, a także w zaspokajaniu potrzeb. Zmienia się sposób i metody uczenia się, interpretowania zjawisk. Potrzeba specjalnych pomocy dydaktycznych, indywidualnego podejścia i wsparcia ze strony rodziny
i specjalistów.
Bezsprzeczne pozostaje to, iż brak wzroku bardzo mocno wpływa na osobowość człowieka. Niektórzy twierdzą, że może nawet powodować kształtowanie się osobowości zaburzonej. Niepełnosprawność wzrokowa niewątpliwie niesie ze sobą frustracje – jest sytuacją bardzo trudną.
Osoby z dysfunkcją narządu wzroku w poznawaniu otaczającej je rzeczywistości w głównej mierze wykorzystują słuch i dotyk, dlatego w czasie tego procesu mogą wystąpić pewne nieprawidłowości. Psychologiczne konsekwencje braku wzroku polegają na przeżywaniu stanów frustracji, wynikających z zablokowania wielu psychicznych potrzeb tj. potrzeby przynależności do grupy społecznej, uznania i akceptacji. Barierą dla tych potrzeb często jest postawa osób widzących wobec osób niewidomych i słabowidzących. To zachowania innych ludzi są powodem licznych cierpień i frustracji. Niewidomi na frustrację reagują typowymi mechanizmami obronnymi. Niestety, najczęściej spotykanym mechanizmem obronnym u osób niewidomych jest rezygnacja, apatia i bierność. Osoby niewidome bez wsparcia swojego otoczenia rezygnują z uczestnictwa w aktywnościach społecznych. Niechętnie również podejmują aktywność ruchową z uwagi na lęk przed upadkiem. Aktywność ruchowa, doskonalenie orientacji przestrzennej ma kluczowe znaczenie dla samodzielności osoby niewidomej. Niełatwym wyzywaniem dla kobiety niewidomej jest wykonanie makijażu, dobranie odpowiednich ubrań. Często w sytuacjach życia codziennego zdana jest na opinie innych. To w ich oczach osoby niewidome budują obraz samych siebie. Bariery w funkcjonowaniu, które napotykają osoby niewidome nie przekreślają jednak ich możliwości życiowych. Zadaniem specjalistów oraz podejmowanej rehabilitacji jest stworzenie im warunków do normalizacji oraz pełnej samorealizacji. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku mogą być zaradne i samodzielne w wielu aspektach życia. Mogą podjąć studia i pracę. Aktywny wypoczynek, korzystanie z rozrywek, życie towarzyskie, to dziedziny dla osób z dysfunkcją narządu wzroku. Mogą oni uprawiać turystykę i niektóre dyscypliny sportu np. szachy, pływanie, lekkoatletykę, wioślarstwo, brydż sportowy i towarzyski oraz niektóre sporty zimowe. W całym procesie kształtowania ich osobowości oraz poczucia własnej wartości w dużej mierze to wsparcie rodziny i otoczenia ma niebagatelny wpływ na jakość życia osób z dysfunkcją narządu wzroku.
Podsumowując, należy pamiętać, że nie ma dwóch tak samo funkcjonujących osób, każda osoba inaczej znosi trud swojej niepełnosprawności.
Opracowała: mgr Agnieszka Śliwa, tyflopedagog
Źródła:
H. Buczkowska i inni, “W służbie oczom”
A. Bester,”Aktywność ruchowa osób słabowidzących i niewidomych”
https://eszkolniks.pl/artykul/11402/charakterystyka-osoby-niewidomej